Στό πρῶτο δοκίμιο αὐτῆς τῆς σειρᾶς δώσαμε, ἐλπίζω, κάποιο ἔναυσμα
προβληματισμοῦ πάνω στίς ἀντιφάσεις τῆς ἑλληνικῆς πολιτικῆς ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Καποδίστρια. Σέ αὐτό πού μόλις ἀνακτήσατε θά περάσουμε στήν ἐποχή τῆς Ἀντιβασιλείας καί τοῦ Ὄθωνα.
Ἡ ἴδια ἡ ἐπιλογή τοῦ Ὄθωνα ἀπό τίς Προστάτιδες Δυνάμεις ὡς ἡγεμόνος-κυριάρχου τοῦ Ἑλληνικοῦ Βασιλείου δέν ἄφηνε κανένα περιθώριο παρανόησης ἀπό τήν πλευρά τοῦ καθημαγμένου ἀπό τήν Ἐπανάσταση γένους, σχετικά μέ τίς προθέσεις τους γιά τούς Ἕλληνες. Ὁ ἀνήλικος Βαυαρός πρίγκιπας, μέ σοβαρά νοητικά προβλήματα (τουλάχιστον
βραδύνους), δέν παρείχε καμιά ἀπολύτως αἰσιοδοξία ὅτι θά ἐπέλυε τίς ποικίλες ἀντιφάσεις τῆς χαοτικῆς μετεπαναστατικῆς κοινωνίας. Θά δυσκολευόταν ἀκόμη καί ὁ ἐμπειρότερος καί ἱκανότερος ἡγέτης -δεῖτε τί συνέβηκε μέ τόν Καποδίστρια… Ἑπομένως, ἕνα μόνο πρᾶγμα καταδείκνυε αὐτή ἡ ἐπιλογή: οἱ Εὐρωπαϊκές δυνάμεις ἐπιθυμοῦσαν τή διαιώνιση τῶν ἀντιφάσεων, ὥστε νά διατηροῦν ἡ καθεμιά τό μερίδιο ἐπιρροῆς πού τῆς ἀντιστοιχοῦσε στό
νεοσύστατο βασίλειο.
Ὅπερ καί ἐγένετο! Καθ΄ὅλη αὐτή τήν περίοδο τά “ξενικά” κόμματα ἐξακολουθοῦσαν νά πρακτορεύουν τά συμφέρονα τῶν ὁμωνύμων πρός αὐτά κρατῶν (τό Γαλλικό τῆς
Γαλλίας κ.ο.κ.) ἀναπαράγοντας ὅλες τίς ἀντιφάσεις τῆς ἐποχῆς. Τό Ρωσικό κόμμα, π.χ., ἄν καί ἀναφανδόν ὑποστήριζε τόν τσαρικό δεσποτισμό καί ἀπευχόταν τήν ἐγκαθίδρυση μιᾶς συνταγματικῆς νομιμότητας στό Ἑλληνικό Βασίλειο, ἐντούτοις συνεργάστηκε στίς
διεργασίες γιά τήν κατάρτιση καί τήν ψήφιση τοῦ Συντάγματος τοῦ 1844, γιά νά περιορίσει τήν Ὀθωνική ἐξουσία πού στρεφόταν ἐναντίον τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας (μέ σφράγισμα
μοναστηριῶν, ἀποσχηματισμό μοναχῶν καί λοιπά ἔκτροπα). Ἀντίστοιχα παράδοξα
χαρακτήριζαν τήν πολιτική καί τῶν ἄλλων κομμάτων.
Ὅσο γιά τήν Ἀντιβασιλεία καί τόν Ὄθωνα; Αὐτοί εἶναι οἱ κύριοι ὑπεύθυνοι τῆς
ἑδραίωσης τοῦ βασικοῦ τραγελάφου τοῦ νεοελληνικοῦ μας βίου -καί ἐξηγοῦμαι. Στήν Ευρώπη τοῦ 18ου αἰ. ἐπικρατοῦσαν ὁ Διαφωτισμός καί ὁ Νεοκλασικισμός πού ἀμφότεροι θαύμαζαν, ἀνέλυαν καί ἀξιοποιοῦσαν τό πνεῦμα τῆς Ἀρχαίας Ἑλλάδας. Περνῶντας στό Ρομαντισμό τοῦ 19ου αἰ., παρά τή στροφή στόν εὐρωπαϊκό Μεσαίωνα, ὡς πρός τήν Ἑλλάδα, τό ρολόϊ τοῦ χρόνου ἔμεινε κολλημένο στήν Ἀρχαιότητα. Οἱ φιλέλληνες πού
δραστηριοποιήθηκαν ἀνά τάς Εὐρώπας ὑπέρ τῆς Ἑλληνικής Ἐπαναστάσεως ὀνειρεύονταν τή νεκρανάσταση τῆς κλασικῆς Ἑλλάδας (οἱ ρομαντικοί ἔχουν πάντα μιάν ἐμμονή μέ τό
θάνατο…) ἀγνοῶντας πλήρως (συχνά ἐμπρόθετα, ἀκόμη καί κακοπροαίρετα) τή βυζαντινή Ἑλλάδα, τήν τουρκοκρατούμενη καί τήν ἐπαναστατημένη. Μετά δέ τή σύσταση ἀνεξάρτητου ἑλληνικοῦ κράτους, θά λέγαμε ὅτι διακρίνονταν, κατά κανόνα, ἀπό μία βαθιά περιφρόνηση γιά τό “Νεοέλληνα”.
Σέ αὐτό τό πλαίσιο τῆς νεοκλασικῆς πλάνης ἀσκήθηκε ἡ πολιτική στή συζητούμενη περίοδο: πολιτική ἐχθρική πρός τήν Ὀρθοδοξία (ἡ ὁποία θεωρεῖτο μεσαιωνικό κατάλοιπο πού ἀμαύρωνε τήν κλασική κληρονομιά), ἐχθρική πρός τό λαϊκό πολιτισμό καί τή φυσική γλῶσσα τού λαοῦ μέ τήν ἐπιβολή τῆς καθαρεύουσας (ποιός μπορεῖ νά λησμονήσει τή μεταγλώττιση τῶν Ἀπομνημονευμάτων τοῦ Θοδωρῆ Κολοκοτρώνη σέ καθαρεύουσα ἀπότ όν λόγιο καταγραφέα Γ.Τερτσέτη;) , ἐχθρική πρός τόν ἴδιο τό λαό πού ἔδωσε τά πάντα γιά τήν ἀποτίναξη τοῦ ἀπεχθέστατου ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ. Ἡ Μπουμπουλίνα δολοφονήθηκε παραγνωρισμένη καί οἰκονομικά καταστραμμένη στό νησί της, ὁ Νικηταράς πέθανε ἐπαίτης, ὁ ἴδιος ὁ Θ.Κολοκοτρώνης γνώρισε τη “φιλοξενία” τοῦ Παλαμηδίου… Ἀπό τήν ἄλλη, ὅμως, κουβέντα γιά δημοκρατία κλασικῆς Ἑλλάδας, ὥστε νά χρειαστεῖ ἡ Ἐπανάσταση τῆς 3ης Σεπτεμβρίου, γιά νά περιορίσει τή δεσποτεία του ὁ αὐταρχικός Ὄθωνας…
Δέν ἦταν τυχαῖο, συνεπῶς, ποὺ ὁ Ὄθωνας τελικά ἐξώσθηκε ἀπό τή χώρα στά 1862,ἐν μέσω ἁλυσιδωτῶν ἐξεγέρσεων ἀπό πόλη σέ πόλη καί μέ τή σωτήρια -γιά τή φυγάδευσήτου- μεσολάβηση τῶν Ἄγγλων… Νά διευκρινίσω, ὡστόσο, ὅτι μέσα στήν (καί παρά τήν)ἀμβλύνοια καί τόν αὐταρχισμό του ὁ Ὄθωνας, μέ ἕναν ιδιότυπο ρομαντισμό, ἀγαποῦσε τήν ἀνύπαρκτη Ἑλλάδα τῆς φαντασίας του. Μιάν Ἑλλάδα, ἔστω, ὅπως αὐτός συνέλαβε ἐντ ῇ ἀβελτηρίᾳ του.
