Χίος, ένα ποικιλόμορφο νησί σε ιστορία και ιδιαιτερότητες. Του Γιώργου Αμέντα

Τα ξέρατε αυτά για τη Χίο;

• Το 5ο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας,
• 3η σε ηλιοφάνεια και 1η σε μέρες διαύγειας,
• 91 παραλίες
• 64 χωριά
• 91 από τις 108 ορχιδέες της Ευρώπης φύονται στη Χίο.
• Οι Άγιοι Απόστολοι στο Πυργί είναι πιστό αντίγραφο της Αγίας Ειρήνης στην Κων/πολη
• Οι Λαλάδες ή τουλίπες στη Νότια Χίο στολίζουν τα χωράφια του νησιού κάθε Μάρτιο.
• Ρουκετοπόλεμος Πάσχα.Φημισμένος και εκρηκτικός το βράδυ της Ανάστασης. Οι ενορίες του Αγίου Μάρκου και της Παναγίας Ερυθιανής στο Βροντάδο γιορτάζουν όσο πουθενά αλλού την Ανάσταση του Θεανθρώπου.
• Ζωγραφιστό χωριό ( Πυργί). Το μοναδικό στην Ελλάδα.
• Η Νέα Μονη μαζί με τη Μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία και τη Μονή Δαφνίου είναι οι μόνες Βυζαντινές μονές που σώζονται στην Ελλάδα σε καλή κατάσταση. Τα ψηφιδωτά της Νέας Μονής Χίου αποτελούν τη μία από τις τρεις κορυφαίες δημιουργίες των εικαστικών τεχνών στον ελλαδικό χώρο κατά τον Μεσαίωνα.Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου). Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.Οι καλλιτέχνες που δούλεψαν εδώ ήταν Κωνσταντινουπολίτες, που ήλθαν κατευθείαν από την Πόλη και μαζί τους μετέφεραν την τεχνοτροπία τους, παρόμοια με αυτή που διακοσμούσε τα αυτοκρατορικά ανάκτορα και έχει πια χαθεί.
• 10ο σε μέγεθος νησί της Μεσογείου
• Οι Ηφαιστειογενείς παραλίες του Εμπορειού . Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να κολυμπήσει ή απλά να απολαύσει 3 παραλίες (Μαύρα Βόλια) που αποτελούν προϊόν ηφαιστειακής έκρηξης σε ιστορικούς χρόνους.

Ο τόπος που έζησε ο Όμηρος
• Ο Χριστόφορος Κολόμβος πέρασε από τη Χίο και πήρε Χιώτες ναυτικούς και χαρτογράφους για τις εξερευνήσεις του. Κατ’άλλους έχει καταγωγή από το νησί. Πολλές οικογένειες στο Πυργί φέρνουν το επίθετό του.

• Τρεις μεγάλες ,και ανατρεπτικές κατ’άλλους,προσωπικότητες από το χώρο των γραμμάτων έχουν γεννηθεί στη Χίο ( Κοραής, Ψυχάρης, Σουρής). Αλλοι σποπυδαίοι από το χώρο της τέχνης και των επιστημών : Εμμανουήλ Ροϊδης, Φώτης Αγγουλές, Νίκος Γιαλούρης(ζωγράφος), Σταμάτης Κριμιζής (φυσικός), Δήμος Αβδελιώδης(σκηνοθέτης), Ματθαίος Μουντές
• Το μόνο ακριτικό νησί της Ελλάδος που βρίσκεται σε τόσο κοντινή απόσταση από την 3η μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας, τη Σμύρνη. Συγχρόνως απέχει μόλις 7 χλμ από την αρχαία Ιωνία.
• Το κρασί της Βόρειας Χίου ονομαζόταν από τους αρχαίους, νέκταρ των θεών (Αριούσιος Οίνος).
• 250 αρχοντικά χτισμένα με τη θυμιανούσικη πέτρα σώζονται στον Κάμπο της Χίου.Μία περιοχή μήκους 10 χλμ και πλάτους 3χλμ.
• Οι περισσότερες εφοπλιστικές οικογένειες της Ελλάδας κατάγονται από τη Χίο (Λιβανού, Χανδρή, Λώ, Λεμού, Ανδρεάδη, Πατσού, Πατέρα, Φαφαλιού, Τσάκου, Φράγκου, Ξυλά και άλλοι).
• Η εξοχή της Χίου παρομοιάζεται με εκείνη της Τοσκάνης της Ιταλίας.
• Στην Χίο γεννήθηκαν οι Μίκης Θεοδωράκης και Ανδρέας Παπανδρέου.
• Πρώτο νομισματοκοπείο στην Ελλάδα στην αρχαιότητα
• Πρώτη μορφή Δημοκρατία ακόμη και πριν από αυτήν του Σόλωνα.
• Μεγάλη ποικιλομορφία και πλούτος στις τοπικές ενδυμασίες κάθε χωριού, ακόμα και γειτονικού
• Μαστίχα
. Φημισμένη για τα μεσαιωνικά της καστροχώρια, Μεστά, Ολύμποι, Πυργί, κ.α. και για τον Ανάβατο ,τον Μυστρά του Αιγαίου.
• Δημοφιλείς εκφράσεις για τη Χίο στην αρχαιότητα : Χιώτικη ζωή ( Χιώτικα τραπέζια Χίαι τράπεζαι, Χία ζωή, Χίος γέλως)
• Πληθυσμός στην Χίο μέχρι και το 18ο αιώνα 120.000 κάτοικοι
• Σύμφωνα με μια εκδοχή, η Χίος είναι η γενέτειρα του Όμηρου καθώς και των μαθηματικών Ιπποκράτη και Οινοπίδη.
• Η Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου “Κοραής” στο νησί της Χίου είναι μια από τις πιο σημαντικές στην Ελλάδα (3η σε μέγεθος). Στη συλλογή της υπάρχουν περίπου 250.000 τόμοι.
• Η Χίος έχει εντελώς διαφορετική αρχιτεκτονική από Βορρά προς Νότο και το μόνο μέρος της που μοιάζει αρχιτεκτονικά με τις Κυκλάδες (όλα τα κτίσματα λευκά) είναι ο παραθαλάσσιος οικισμός της Αγίας Φωτεινής ή Αγίας Φωτιάς.
• Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά, από όπου και κατάγονταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας.
• Η Χίος διατηρεί ιδιαίτερους δεσμούς με τη Σύρο των Κυκλάδων και η Ερμούπολη χτίστηκε από Χίους εύπορους, ανθρώπους των γραμμάτων και εμπόρους που βρέθηκαν εκεί μετά τη σφαγή του 1822, όπου βρήκαν μία φιλόξενη δεύτερη πατρίδα.
• Άλλο όνομα της Χίου ήταν Πιτυούσα μάλλον λόγω των πολλών πεύκων που υπήρχαν ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της. Άλλο όνομά της ήταν Αριούσα από το δέντρο «αριών», το οποίο είναι ένα είδος δρυ – πρίνου. Τα άρια (δρυς) κάλυπταν ένα μεγάλο μέρος της βορειοδυτικής Χίου!