Τα Καλάβρυτα, ένας από τους πιο δημοφιλείς προορισμούς της Πελοποννήσου, πανέμορφος κάθε εποχή του χρόνου, που δεν χρειάζεται πολλές συστάσεις. Επισκεφθείτε την πανέμορφη αυτή κωμόπολη στους πρόποδες του Χελμού, η οποία –ειδικά κατά τη χειμερινή περίοδο– σφύζει από ζωή χάριν στο σύγχρονο χιονοδρομικό της κέντρο.
Εδώ θα συναντήσετε ένα ονειρικό σκηνικό με λιθόκτιστα σπίτια, μικρές πλατείες, χαριτωμένους πεζόδρομους, γραφικά καφέ και ταβέρνες δίπλα σε σκιερά πλατάνια. Σήμα κατατεθέν της πόλης ο οδοντωτός, που εγκαινιάστηκε στα 1896 και εκτελεί τη διαδρομή (22 χλμ.) Καλάβρυτα–Διακοπτό. Αυτή η διαδρομή, που διατρέχει το Φαράγγι του Βουραϊκού και καταλήγει στις ακτές του Κορινθιακού κόλπου, θεωρείται μια από τις ομορφότερες διαδρομές με τρένο στην Ελλάδα. Θα θαυμάσετε το τρόπο με τον οποίο το «τρενάκι» του Βουραϊκού ενσωματώθηκε στο περιβάλλον και δεν επιβαρύνει το οικοσύστημα του φαραγγιού. Μοιάζει σαν να ήταν πάντα εκεί, φτιαγμένο από την ίδια τη φύση!
Στα Καλάβρυτα μπορείτε να επισκεφθείτε το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος αλλά και το Μνημείο των Εκτελεσθέντων (Τόπος Θυσίας), είς μνήμη του ολοκαυτώματος του 1943, κατά τη διάρκεια του Β’ ΠΠ.
Πέντε χλμ. ΝΔ από τα Καλάβρυτα βρίσκεται η Μονή της Αγίας Λαύρας. Σύμφωνα με την παράδοση, κτίστηκε τον 10ο αι. και συνδέεται με την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Επισκεφτείτε ακόμη το επιβλητικό μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου, το οποίο θεωρείται το αρχαιότερο της Ελλάδας. Το σπήλαιο ανοίγεται στο κατακόρυφο σχεδόν μέτωπο βράχου ύψους 120 μ., πάνω από την απότομη χαράδρα του Βουραϊκού ποταμού.
Περιηγηθείτε σε ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης, το Σπήλαιο Λιμνών, στους πρόποδες του Xελμού. Θαυμάσιοι σταλακτίτες και σταλαγμίτες προκαλούν τη φαντασία, ενώ 13 λίμνες διαδέχονται η μία την άλλη. Κατά την ξενάγησή σας βρείτε τις δικές σας πτυχές και νιώστε την ευτυχία της Γης.
Οι λάτρεις των χειμερινών σπορ σίγουρα θα γνωρίζουν το σύγχρονο χιονοδρομικό κέντρο του Χελμού, αφού διαθέτει 12 πίστες, 7 αναβατήρες, πάρκο για snowboard, ειδική moguls πίστα, το μοναδικό πάρκο snow tubes, ενώ συνέχεια διοργανώνονται εκεί πάρτι και events.
Μπορείτε επίσης να κάνετε πεζοπορία στο τμήμα του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4 (από τα Καλάβρυτα προς Κάτω Λουσούς–Πλανητέρο–Άρμπουνα–Άγ. Νικόλαο–Τουρλάδα– Κρινόφυτα), πεζοπορία κατάβασης του Βουραϊκού, ορειβασία στον Χελμό, αναρρίχηση, διαδρομή με αυτοκίνητο 4χ4 προς τη Λίμνη Τσιβλού, ποδηλασία βουνού και αλεξίπτωτο πλαγιάς.
Η περιοχή της Κλειτορίας και του Πλανητέρου είναι άγνωστη για τους περισσότερους. Μπορείτε να τη γνωρίσετε εύκολα μέσα σ’ ένα σαββατοκύριακο. Απέχει μόλις 200 χλμ. από την Αθήνα και διαθέτει εύκολη πρόσβαση μέσω της Αθηνών – Τριπόλεως. Η επίσκεψή σας έχει την ευχαρίστηση ενός μικρού ταξιδιού ή μιας ωραίας εκδρομής που μένεις έκπληκτος όταν την ανακαλύπτεις. Εικόνες και τοπία που αποκαλύπτονται μπροστά σας σαν παραμύθι. Σκιερά πλατανόδαση, νερά που αναβλύζουν από τους βράχους, σπήλαια και πηγές ποταμών. Στο άκρο της νοτιοανατολικής Αχαΐας, στα σύνορα με το νομόΑρκαδίας, σε υψόμετρο 500 μ., θα συναντήσετε τη μικρή ορεινή κωμόπολη της Κλειτορίας, σημείο αναφοράς για την γύρω περιοχή. Τα όρη του Χελμού δεσπόζουν και δημιουργούν κοιλάδες, από-τομες χαράδρες και ενδιάμεσα μικρά οροπέδια που αγκαλιάζουν την Κλειτορία. Για την Κλειτορία υπάρχουν πολλές μυθικές αναφορές και ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Σήμερα παρουσιάζει σημαντική τουριστική κίνηση και διαθέτει υποδομή που δεν απογοητεύει. Σε απόσταση 3 χλμ. απ’ την πλατεία του χωριού βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας πόλης Κλείτωρ. Σώζονται ερείπια θεάτρου, ελληνιστικά και ρωμαϊκά κτίσματα, καθώς και τμήματα τείχους. 10 χλμ. από την Κλειτορία, κοντά στο χωριό Παγκράτι, βρίσκεται το περίφημο «Κλήμα του Παυσανία». Πρόκειται για μία μεγάλη κληματαριά με τεράστιους κλάδους και ηλικία πολλών ετών, που η παράδοση τη συνδέει με τον περιηγητή της αρχαιότητας Παυσανία. Κοντά στο χωριό Λυκούρια (9 χλμ.) βρίσκονται οι πηγές του Λάδωνα, ενός ποταμού που προσφέρεται για rafting. Στο μαγευτικό Πλανητέρο, δίπλα στην Κλειτορία, σε απόσταση 7 χλμ., απολαύστε παραμυθένιες εικόνες στις πηγές του Αροάνιου ποταμού με σκιερά πλατανόδαση, τρεχούμενα νερά και πλούσια βλάστηση.Στο Πλανητέρο λειτουργούν νερόμυλοι και σύγχρονα ιχθυοτροφεία απ’ όπου μπορείτε να προμηθευτείτε ολόφρεσκα ποταμίσια ψάρια. Ένας περίπατος στις πηγές και τις όχθες του Αροάνιου, όλες τις εποχές του χρόνου, είναι μια μοναδική εμπειρία και απόλαυση. Κοντά στο Πλανητέρο, περνάει και το φημισμένο μονοπάτι Ε4 που καταλήγει στο Γύθειο. Απ’ την περιοχή της Κλειτορίας και του Πλανητέρου, έχετε εύκολη πρόσβαση στο χιονοδρομικό κέντρο του Χελμού, Καλαβρύτων, που βρίσκεται σε απόσταση 20 χλμ. Τα Καλάβρυτα βρίσκονται επίσης σε κοντινή απόσταση, μόλις 25 χλμ. και προσφέρονται για να τα συνδυάσετε με την εκδρομή σας. Στη μέση της διαδρομής σας προς το χιονοδρομικό κέντρο του Χελμού, 10 χλμ. από την Κλειτορία, στο χωριό Καστοριά, θα συναντήσετε το Σπήλαιο των Λιμνών, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο αξιόλογα σπήλαια της Ελλάδας. Το Σπήλαιο είναι κοίτη υπόγειου ποταμού που διατηρεί στάσιμα νερά σε 13 κλιμακωτές λίμνες, στις οποίες οφείλει και το όνομά του. Πλήθος από σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διάφορες μορφές κοσμούν τις πανύψηλες έως και 30 μ. οροφές του και εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη.
Αροάνια ή Χελμός
Πρόκειται για τη γνωστή οροσειρά του Χελμού στο νομό Αχαΐας, με μικρό μέρος της να επεκτείνεται και στο νομό Κορινθίας. Ανατολικά της έχει την οροσειρά της Ζήρειας και δυτικά το Παναχαϊκό όρος. Στο βορειοανατολικό τμήμα των Καλαβρύτων εντοπίζεται η ψηλότερη κορυφή της, η «Ψηλή Κορφή», στα 2.355 μ., ενώ το συνολικό μήκος των κορυφών του ξεπερνά τα 30 χλμ. Άλλες γνωστές κορυφές είναι η «Νεραϊδόραχη» (2.340 μ.) στα ανατολικά του βουνού, ο «Προφ. Ηλίας» (2.238 μ.), το «Γαρδίκι» (2.182 μ.), το «Αυγό» (2.138 μ.) και το «Νησί» (2.042 μ.). Περιβάλλεται νότια από την Ντουρντουβάνα και το Μαίναλο, δυτικά από τον Ερύμανθο και το Παναχαϊκό, ανατολικά από την Κυλλήνη, ενώ βόρεια καταλήγει στον Κορινθιακό κόλπο. Στις βόρειες υπώρειες του βουνού βρίσκεται η λίμνη του Τσιβλού (στα 800 μ.) ενώ κοντά στις ψηλές κορυφές σχηματίζεται η εποχική αλπική λίμνη Μαυρολίμνη (2.050 μ.). Στα ψηλότερα τμήματα επίσης εντοπίζεται και το οροπέδιο του Επάνου Κάμπου, ενώ διάσημο είναι το φαράγγι του Βουραϊκού.
Οι αρχαίοι ονόμαζαν την οροσειρά Αροάνια από τον ήρωα Αροανίωνα ή τον ποταμό Αροάνιο στη θέση Πλανητερό, ονομασία που αντικαταστάθηκε από το νεότερο σλαβικό ή αρβανίτικο «Χελμός», ενώ εξίσου γνωστή είναι και η ονομασία «Ύδατα Στυγός», μιας και σύμφωνα με τη μυθολογία εκεί κατοικούσε η χθόνια θεότητα Στύγα, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος, προσωποποίηση ενός από τα τρία ποτάμια που κυλούσαν στον Άδη. Ο όρκος στα νερά της ήταν ιερός τόσο για τους θεούς όσο και για τους θνητούς, ενώ σε αυτή βούτηξε η Θέτιδα το γιο της Αχιλλέα για να τον κάνει αθάνατο. Ακόμα και σήμερα από έναν απόκρημνο βράχο αναβλύζει η πηγή, ενώ οι σημερινοί κάτοικοι ονομάζουν την περιοχή Μαυρονέρι.
Ο Χελμός μαζί με το φαράγγι του Βουραϊκού και το αισθητικό δάσος Καλαβρύτων αποτελούν προστατευόμενο Εθνικό Πάρκο αλλά και Καταφύγιο Άγριας Ζωής. Xάρη στη μεγάλη βιοποικιλότητα που παρουσιάζουν έχουν ενταχθεί και στο δίκτυο Natura 2000. Συγκεκριμένα, έχουν καταγραφεί 14 διαφορετικοί τύποι οικοσυστημάτων, με πάνω από 1.500 σπάνια και ενδημικά φυτά. Στη βλάστηση κυριαρχούν τα έλατα, αλλά δεν λείπουν επίσης τα πλατάνια, τα πεύκα, οι καστανιές, οι βελανιδιές και οι ιτιές. Ως προς την πανίδα, σημαντική είναι η παρουσία αγριογούρουνων, αλεπούδων, τσακαλιών, βιδρών, πεταλούδων (πάνω από 30 είδη) αλλά και γυπαετών και χρυσαετών.
Η προσέγγιση στον Χελμό γίνεται από την Εθνική οδό Αθηνών-Πατρών. Η πιο διάσημη διαδρομή είναι από τα Καλαβρύτα, η οποία περνάει μέσα από το φαράγγι του Βουραϊκού, αλλά μπορεί να γίνει και από τα ανατολικά μέσα από τη χαράδρα της Στύγας. Στον Χελμό υφίσταται σήμερα το ομώνυμο Αστεροσκοπείο Χελμού, το χιονοδρομικό κέντρο των Καλαβρύτων (στο οροπέδιο του Ξηροκάμπου), ανατολικά των Καλαβρύτων, καθώς και σπουδαίο «πεστροφείο» στο χωριό Πλανητέρο Καλαβρύτων.
ΚΛΕΙΤΟΡΙΑ
Η Κλειτορία, πιο γνωστή ακόμα και σήμερα με την παλαιότερη ονομασία Μαζέικα, είναι μεγάλος οικισμός της Δημοτικής Ενότητας Κλειτορίας του Δήμου Καλαβρύτων. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Αχαΐας στη μέση του κάμπου της “Κατσάνας” ή “Μαζέικου” (σήμερα Αροάνιου) και περιβάλλεται από τον Χελμό. Απέχει 25 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα, 98 χιλιόμετρα από την Πάτρα, 200 χιλιόμετρα από την Αθήνα, και 60 χιλιόμετρα από την Τρίπολη. Το σημερινό της όνομα προέρχεται από τον αρχαίο Κλείτορα. Η Κλειτορία είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε μικρό ύψωμα στο σημείο που ο ποταμός Κλείτορας χύνεται στον Αροάνιο.
Πριν την επανάσταση του 1821 στην περιοχή είχαν τους κήπους και τα χωράφια τους οι κάτοικοι του κοντινού χωριού Μάζι, κάποιοι είχαν και καλύβες, γι’ αυτό και ονόμαζαν την περιοχή “Μαζαίικα Καλύβια”. Μετά την επανάσταση οι κάτοικοι του Μαζίου μετοίκησαν στα Καλύβια χτίζοντας το σημερινό κεφαλοχώρι με το όνομα Μαζαίικα. Πολύ γρήγορα από το 1830 έγινε σπουδαίο εμπορικό κέντρο της περιοχής και συγκοινωνιακός κόμβος. Από τα Μαζαίικα καταγόταν ο λήσταρχος Κωνσταντίνος Πανόπουλος.
Κατά την Γερμανική κατοχή και στις 14 Δεκεμβρίου 1943 ο γερμανικός στρατός λεηλάτησε και έκαψε το μεγαλύτερο τμήμα του χωριού στα πλαίσια της “επιχείρησης Καλάβρυτα”.
Η Κλειτορία έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα, διαθέτει πολλά αξιοθέατα και ιστορικά μνημεία που αξίζει να θαυμάσει κανείς.
Πλανητέρο: Το πιο μαγευτικό πλατανόδασος της Ελλάδας σε ένα ασύγκριτης ομορφιάς χωριό
Με υψόμετρο 697 μέτρα και χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω από το πανέμορφο πλατανοδάσος των πηγών του Αροάνιου ποταμού, το Πλανητέρο είναι γνωστό για τους πολλούς νερόμυλους και τα ιχθυοτροφεία που διαθέτει.
Αν και λένε ότι κάθε εποχή είναι όμορφη στο Πλανητέρο, το καλοκαίρι και το Φθινόπωρο, το χωριό έχει ένα χρώμα αλλιώτικο. Το απίστευτο δάσος με τα υπεραινώβια πλατάνια (σε κάποια παλιά η διάμετρος του κορμού φτάνει τα 4 μέτρα), οι νεροτριβές -η μια από τις οποίες ακόμα λειτουργεί -και οι πηγές του Αροάνιου ποταμού με τα νερά που αναβλύζουν μέσα από τα βράχια κάνουν το Πλανητέρο αγαπημένο προορισμό ακόμη και για μονοήμερη εκδρομή.
Η περιοχή του Πλανητέρου βρίσκεται εντός της περιοχής Natura 2000 «Όρος Χελμός και ύδατα Στυγός». Το μεγαλύτερο μέρος του πλατανόδασους ανήκει στο δασαρχείο Καλαβρύτων και στην ένωση Μύλων, Νεροτριβών και Ιχθυοτροφείων του Πλανητέρου. 9
Στο Πλανητέρο υπάρχουν ταβέρνες που λειτουργούν γύρω από τις πηγές. Σε αυτές τις ταβέρνες θα φάτε κυρίως πέστροφα. Ψητή, τηγανιτή, ή σοταρισμένη με φρέσκο βούτυρο και αμύγδαλα (συγκλονιστική γεύση), δεν υπάρχει περίπτωση, να μην χαμογελάσετε από ευχαρίστηση. Μάλιστα δύο από τις ταβέρνες διαθέτουν δικά τους ιχθυοτροφεία, όπου μπορείτε να δείτε και πώς γίνεται η αλίευση του ψαριού.
Αφού φάτε, επισκεφθείτε τον παραδοσιακό νερόμυλο και κατεβείτε στο υπέροχο πλατανόδασος. Από το Πλανητέρο, ξεκινούν ενδιαφέροντα ορειβατικά μονοπάτια προς Ελατόφυτο, Μάζι (μισή ώρα) και Ντουρντουβάνα (6 ώρες). Eπίσης το μονοπάτι Ε4 προς Λουσούς (4 ώρες) και Καλάβρυτα (6,5 ώρες). Mέσα από την πλούσια βλάστηση διακρίνεται ψηλά το χωριό Άρμπουνας.
Ο Αροάνιος ποταμός σχηματίζεται στην περιοχή των χωριών Πλανητέρο και Άρμπουνα από νερά της λεκάνης του Φενεού που φθάνουν εδώ από καταβόθρες. Ενισχύεται από τα μικρότερα ρέματα Λαγκάδα και Χαλίκι και ρέει με νότια κατεύθυνση ώσπου να συναντηθεί με το Λάδωνα ποταμό. Το μήκος του είναι περίπου 10 χιλιόμετρα. Το Πλανητέρο θα το βρείτε στα 25 χλμ. από τα Kαλάβρυτα, στο δρόμο που οδηγεί προς την Kλειτορία.
Σπήλαιο Λιμνών Καστριών Καλαβρύτων
Το στεγνό και οριζόντιο τμήμα που συναντάμε στην αρχή, ήταν γνωστό από πολύ παλιά, αλλά η πρώτη αποστολή για την εξερεύνηση του σπηλαίου έγινε το 1964 από κατοίκους της τότε Κοινότητας των Καστριών, με πρωτοβουλία του Βασίλη Τεμπέλη, και ολοκληρώθηκε το 1965 από τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύνδεσμο, με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων σπηλαιολόγων.
Το 1981 άρχισαν από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (EOT) τα έργα ανάδειξης και το πρώτο αξιοποιημένο τμήμα παραδόθηκε στο κοινό το 1990. Εν τω μεταξύ καθοριστική υπήρξε, κατά την εξερεύνηση και αξιοποίηση του σπηλαίου, η συμβολή της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, με πρόεδρο την αείμνηστη Άννα Πετροχείλου, στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένη η πρώτη αίθουσα. Σημαντικός υπήρξε επίσης και ο ρόλος της αρμόδιας Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας του Υπουργείου Πολιτισμού, που είχε και την εποπτεία των έργων.
Για ευκολότερη πρόσβαση, μετά την τουριστική αξιοποίηση, διανοίχτηκε τεχνητή είσοδος, με επιμήκη διάδρομο που διακόπτεται από δύο πόρτες για τη καλύτερη προστασία του μικροκλίματος και οδηγεί κατ’ ευθείαν στον «θάλαμο των νυχτερίδων», που βρίσκεται σε απόσταση 100 μέτρων περίπου από την φυσική είσοδο του σπηλαίου και 23 μέτρα ψηλότερα από αυτήν. Είναι ένας ευρύχωρος θάλαμος εντυπωσιακός σε διαστάσεις.
Όταν τελειώνει ο θάλαμος, αριστερά, αρχίζει διάδρομος μήκους 17 και πλάτους 6 μέτρων που καταλήγει σε άλλο θάλαμο, με την πρώτη λιθωματική λεκάνη στο κέντρο του, η οποία σχηματίστηκε, όπως και οι άλλες, από την συνεχή συσσώρευση ανθρακικού ασβεστίου. Ακολουθούν και άλλοι διάδρομοι με λιθωματικές λεκάνες και περίτεχνα τοιχώματα, σε μήκος 150 μέτρων. Το χειμώνα πολλές φορές, οι λίμνες αυτές, γεμίζουν νερά και σχηματίζουν μικρούς κλιμακωτούς καταρράκτες.
Γενικά, τα τοιχώματα του σπηλαίου είναι στολισμένα με θαυμάσια σταλακτιτικά συμπλέγματα, που προκαλούν τα μάτια και τη φαντασία να δημιουργήσει τις δικές της εικόνες, καθώς ο επισκέπτης περνά ανάμεσα σ’ αυτό το πέτρινο δάσος το γεμάτο εκπλήξεις, βαδίζοντας επάνω σ’ έναν ασφαλή διάδρομο. Στο τέλος αυτού του διαδρόμου βρισκόμαστε αντιμέτωποι με το «Κάστρο», έναν από τους πιο εντυπωσιακούς σχηματισμούς στο δάπεδο, που θυμίζει επάλξεις φρουρίου, ακόμη και «προτείχισμα» λίγα μέτρα πιο πριν. Εδώ, μετά από έντονες βροχοπτώσεις σχηματίζεται μία μεγάλη λίμνη και κλιμακωτοί καταρράκτες κυλούν στους δικούς τους ρυθμούς της Μουσικής των Νερών, που «παίρνει» από τον Χαίντελ και δίνει ένα νέο, προκλασικό όσο και μεταμοντέρνο, μουσικό θέμα. Και η σταγονορροή έχει τη δική της μουσική, αρκεί να μπορούμε να την ακούσουμε σωπαίνοντας. Η σιωπή είναι η ελάχιστη οφειλή σεβασμού σ’ ένα τόσο σπουδαίο μνημείο, που έφτιαξε η Φύση παίζοντας σε μια καλή της ώρα.
Μικρές ή μεγαλύτερες λίμνες, 13 στο σύνολο τους, διαδέχονται η μία την άλλη, με χερσαία τμήματα που εναλλάσσονται με τα λιμναία ως το τέλος του σπηλαίου, σε συνολικό μήκος 2 χιλιομέτρων περίπου (1980 μέτρων) και έκταση 20.000 τ.μ. Προχωρώντας στο εσωτερικό, όλο και περισσότερο, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσει την ιδιαίτερη μορφολογία ενός σπηλαίου που έχει διανοίγει κατά μήκος ρήγματος και γι’ αυτό έχει μικρό πλάτος και πανύψηλη οροφή. Οι λιθωματικοί «καταρράκτες» είναι εδώ το πιο συνηθισμένο μοτίβο, αφού είναι φυσικό το νερό να «πετρώνει», έτσι όπως εκβάλλει ή μάλλον όπως εισβάλλει στο εσωτερικό του σπηλαίου, από διαφορετικά σημεία στα πλάγια και την οροφή.
Τα χρώματα βέβαια ποικίλλουν, ανάλογα με τα οξείδια που εμπεριέχονται στα πετρώματα. Αυτό αποτελεί πρόσθετο στοιχείο ομορφιάς μαζί με παραλλαγές στα σχήματα του λιθωματικού διακόσμου, που άλλοτε θυμίζει άμβωνα, εκκλησάκι, κιόσκι, άλλοτε φάτνη, πολυέλαιο ή μία αιωρούμενη φιγούρα που μοιάζει να παρακολουθεί από ψηλά τα βήματά μας.
Εδώ, θα πρέπει να πούμε ότι τα ονόματα είναι ενδεικτικά και συμβατικά. Προκλήθηκαν από τον ενθουσιασμό και την πρώτη εντύπωση που σχημάτισαν οι εξερευνητές και εξ αυτών οι πιο ενθουσιώδεις, όπως η Άννα Πετροχείλου, η οποία έδωσε με αγάπη και τρυφερότητα, ονόματα σε κάθε γωνιά των σπηλαίων, σε κάθε σταλακτίτη και σταλαγμίτη, που είχε μια ιδιαιτερότητα ή ομοιότητα με κάτι. Παραπέμπουμε συχνά σε αυτές τις ονομασίες, αλλά προτιμάμε ν’ αφήνουμε τον θεατή μόνο του να δει, να παρομοιάσει, να ονειρευτεί και να πλάσει το δικό του παραμύθι.
Για να διευκολύνεται η ξενάγηση στο σπήλαιο, στο πρώτο αξιοποιημένο τμήμα έχουν ορισθεί διάφορα σημεία-στάσεις και έχουν χαρακτηρισθεί με λατινικά γράμματα από το Α έως το Μ. Εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να είναι ελεύθερος κανείς να ανακαλύψει μόνος του τις δικές του πτυχές, χωρίς περιορισμούς και δεσμευτικές υποδείξεις και να αναπτύξει μία προσωπική σχέση με το χώρο.
Ήδη από τον Μάιο του 2001 ένα ακόμη νέο τμήμα, μήκους 150 μ. που αξιοποιήθηκε με σύγχρονα μέσα και προδιαγραφές, δόθηκε στους επισκέπτες, οι οποίοι, εδώ πλέον, έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν ακόμη πλουσιότερο διάκοσμο. Έτσι επισημαίνουμε την υπέροχη «κρεμαστή γέφυρα» και τους «καταρράκτες» που σχηματίζονται σε διάφορα σημεία στα πλάγια, δεξιά ή αριστερά από τις εκβολές του νερού, για να συναντηθούν πολλοί μαζί, στο τέλος αυτής της διαδρομής, μαζί με τον επισκέπτη που έχει την αίσθηση ότι βρίσκεται επάνω σε ένα πλωτό διάδρομο. Και ως εδώ έχουμε γνωρίσει μόνο τρεις λίμνες. Απομένουν ακόμα δέκα. Το νέο τμήμα μοιάζει πιο άσπρο και πιο καθαρό, έτσι καθώς δεν έχει ακόμη οξειδωθεί από την αναπνοή μας. Το πράσινο φύκος έχει ωστόσο εισχωρήσει και σ’ αυτό οφείλεται το χρώμα που βλέπουμε σε ορισμένα σημεία κυρίως κοντά σε φωτεινές πηγές. Γι’ αυτό και το μικροκλίμα του σπηλαίου πρέπει να είναι αντικείμενο συνεχούς μελέτης από τους ειδικούς και μόνιμης φροντίδας από όλους μας.
Μέσα σ’ ένα σπήλαιο όλοι έχουμε την ευκαιρία να νοιώσουμε τη δροσιά και την ευτυχία της Γης, αλλά οφείλουμε να αισθανθούμε τα δάκρυα και τους πόνους της για να γεννήσει ένα σταλαγμίτη ή να μεγαλώσει ένα σταλακτίτη, και δεν πρέπει να τους καταστρέφουμε.
Τομή λιμναίου τμήματος
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Σπήλαιο
«Πάνω από τη Νώνακρι υψώνονται τα λεγόμενα Αροάνια όρη, όπου υπάρχει σπηλιά, στην οποία λένε πως ανέβηκαν και βρήκαν καταφύγιο οι κόρες του Προίτου, όταν τρελάθηκαν. Με απόρρητες θυσίες και καθαρμούς ο Μελάμπους τις έφερε κάτω, σε μία θέση που λέγεται Λουσοί.» Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησης VIII, 18-7-8 Μετάφραση: Ν. Παπαχατζή
Το σπήλαιο των Λιμνών συγκεντρώνει με τρόπο θαυμαστό τη φυσική ομορφιά, αγέραστη στο πέρασμα του χρόνου, λείψανα κατοίκησης και χρήσης, την αρχαία μαρτυρία και το μύθο, «στέρεο υπόβαθρο της ιστορίας». Σύμφωνα με τον μύθο, που παραδίδεται με πολλές παραλλαγές από τον Παυσανία, στα Αρκαδικά, τον Απολλόδωρο στη Βιβλιοθήκη και τον Βιτρούβιο, οι θυγατέρες του βασιλιά της Τίρυνθας Προίτου, η Λυσίππη, η Ιφινόη και η Ιφιάνασσα, βρήκαν καταφύγιο σε μια σπηλιά στα Αροάνια, πάνω από τη Νώνακρι, όταν κατελήφθησαν από μανία, για τιμωρία, επειδή καυχήθηκαν ότι το παλάτι τους ήταν ωραιότερο από τον ναό της Ήρας, ή επειδή δεν σεβάστηκαν το Ξόανο της Θεάς. Φαίνεται δε ότι τόσο ο μύθος, όσο και η τιμωρία, προήλθαν από το Ηραίον του Άργους. Κατά μια άλλη εκδοχή οι Προιτίδες τιμωρήθηκαν, επειδή δεν έπαιρναν μέρος στις τελετές του Διονύσου. Παραλλαγές του μύθου λένε πως η μανία τους μεταδόθηκε σε όλες τις γυναίκες της περιοχής του Άργους και πως η μεγαλύτερη κόρη πέθανε από τις κακουχίες. Όπως παραδίδει ο Παυσανίας, ο Μεσσήνιος θεραπευτής και μάντης Μελάμπους, με απόκρυφες θυσίες και καθαρμούς έφερε τις κόρες του Προίτου κάτω, σε μια θέση που λεγόταν Λουσοί και ήταν στην αρχαιότητα ακμαία πόλη. Σήμερα είναι σημαντικός αρχαιολογικός χώρος. Το σπήλαιο των Λιμνών φαίνεται ότι έχει πολλά στοιχεία, που θα συνηγορούσαν στη ταύτισή του με τη σπηλιά των Προιτίδων, άποψη που υποστηρίζουν ορισμένοι σύγχρονοι σχολιαστές των αρχαίων κειμένων και αρχαιολόγοι.
Ωστόσο άλλοι επιστήμονες, αρχαιολόγοι και γεωλόγοι, είναι επιφυλακτικοί, εφ’όσον για τους πρώτους δεν υπάρχουν ανασκαφικά ευρήματα τέτοια, που να τεκμηριώνουν λατρευτικό χαρακτήρα, και για τους δεύτερους, δεν είναι πειστικά τα γεωγραφικά στοιχεία που παραδίδονται, ότι δηλαδή ο Μελάμπους έφερε, κάτω, στους Λουσούς τις κόρες του Προίτου, γιατί οι Λουσοί βρίσκονται επάνω, σε σχέση με το σπήλαιο. Δεν υπάρχει, επίσης, ένδειξη ότι το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ιερό, στους ιστορικούς χρόνους, παρά το ότι ο λιθωματικός διάκοσμος και οι σταλαγμιτικοί σχηματισμοί θα μπορούσαν να προκαλέσουν τα θρησκευτικά αισθήματα των πιστών της αρχαίας λατρείας, όπως έγινε σε πλήθος άλλων σπηλαίων στην Ελλάδα. Το μέγεθος του σπηλαίου, το πραγματικά επιβλητικό εσωτερικό, το ότι υπάρχει νερό και ότι δεν υπάρχει άλλο μεγάλο σπήλαιο στην περιοχή με αυτά τα στοιχεία, συνηγορούν βεβαίως υπέρ της ταύτισης του με το σπήλαιο του μύθου. Ακόμη και η σύμπτωση ότι, ανάμεσα στους ανθρώπινους σκελετούς, εντοπίστηκαν οστά που ανήκουν σε νεαρά κορίτσια, δίνει υπόσταση στη μυθολογία και στην θεωρία που τοποθετεί τον χώρο του δράματος στο σπήλαιο των Λιμνών. Ωστόσο και οι αμφιβολίες έχουν τη δική τους βάση. Γιατί ενώ οι ποικίλες παραλλαγές παραπέμπουν αόριστα στην ορεινή περιοχή της πόλης του Κλείτορα, αυτές δεν δίνουν όμως, σαφείς πληροφορίες σχετικά με την ακριβή θέση του σπηλαίου ή της πηγής που αναφέρονται στο μύθο.
Όσο για τα νερά του σπηλαίου, υπάρχει η παράδοση που συνδέεται με τη μυθική διήγηση και κυρίως με τις μεταγενέστερες παραλλαγές της, ότι είναι ακατάλληλα για πλύσιμο και ότι προκαλούν αποστροφή για το κρασί. Η παράδοση αυτή ενδέχεται να προέρχεται από ορισμένες παρατηρήσεις και συμπτώματα, εξαιτίας της χημικής σύστασης του νερού, η οποία δεν περιγράφεται βέβαια ως τέτοια, αλλά καθορίζεται από τις ιδιότητες της. Ακόμη και αν δεν γίνεται με σαφήνεια η αναφορά στη λατρεία του Διονύσου τα στοιχεία του μύθου, η τρέλα, η μανία των γυναικών δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τη σχέση τους με την άφιξη του νέου Θεού. Από μια νέα οπτική θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για διαμάχη του Απολλώνιου και του Διονυσιακού στοιχείου και δεν αποκλείεται στον μύθο αυτό, το σπήλαιο να παίζει ρόλο χώρου αυτογνωσίας και θεραπείας, με τη βοήθεια του ειδικού Μελάμποδα, βεβαίως. Για τις υπηρεσίες που προσέφερε ο Μελάμπους, λέγεται ότι πήρε, ως ανταμοιβή, τη μια κόρη του Προίτου σε γάμο και το ένα τρίτο του βασιλείου.
Απόηχο του αρχαίου μύθου βρίσκουμε σε μια συγκλονιστική τοπική παράδοση των Καστριών, την οποία αναφέρει ο Γ. Λάμπρου, σύμφωνα με την οποία, κοπέλες του χωριού βρήκαν καταφύγιο στο σπήλαιο και δεν ήθελαν να βγουν από αυτό, γιατί είχαν πάθει ανθρωποφοβία. Γι’ αυτό και ο ίδιος ο συγγραφέας, δεν αποκλείει καθόλου, το σπήλαιο των Λιμνών να είναι εκείνο της μυθολογίας. Ας σημειωθεί ότι η ταύτιση του σπηλαίου του Παυσανία, απασχόλησε και αρκετούς περιηγητές του περασμένου αιώνα, οι οποίοι ήλθαν στην Ελλάδα, αλλά δεν αναφέρονται καθόλου στο σπήλαιο των Λιμνών, το οποίο προφανώς δεν γνώριζαν και γι’ αυτό επιλέγουν διάφορα σημεία του Απανώκαμπου ή της πόλης του Κλείτορα για να προσδιορίσουν τη θέση του. Ώσπου να διαπιστωθεί όμως αυτό και ανεξάρτητα από τον αρχαίο μύθο, ένα είναι βέβαιο ότι το σπήλαιο των Λιμνών καλλιεργεί τη δική του μυθολογία, βασισμένη στα στοιχεία που προσφέρει η θέση του, τα μέχρι τώρα ευρήματα και η απαράμιλλη ομορφιά του. Το σπήλαιο είναι σπάνιο φυσικό δημιούργημα. Εκτός από τους λαβυρινθώδεις διαδρόμους τις μυστηριώδεις στοές και τους υπέροχους σταλακτίτες έχει το μοναδικό προνόμιο που δεν υπάρχει σε άλλο σπήλαιο. Είναι οι αλλεπάλληλες κλιμακωτές σε τρεις ορόφους λίμνες που το καθιστούν μοναδικό στον κόσμο. Το εξερευνημένο μήκος είναι 1980 μ. Το αξιοποιημένο μέρος του σπηλαίου είναι προς το παρόν 500 μ. Ο επισκέπτης μπαίνει από τεχνητή σήραγγα και καταλήγει κατευθείαν στο δεύτερο όροφο. Το τμήμα αυτό προκαλεί δέος και θαυμασμό.
Οεπαρχιακός δρόμος Καλαβρύτων – Κλειτορίας περνάει μερικά μόνο μέτρα μακριά από την τεχνητή είσοδο του σπηλαίου και ακριβώς μπροστά από την φυσική.
Η φυσική είσοδος είναι ευρύχωρη (3,50 μ. ύψος και 6,50 μ. πλάτος) και εντυπωσιακή, ώστε δεν πρέπει να έμενε απαρατήρητη από τους περαστικούς. Σ’ αυτό το στοιχείο, αν προσθέσουμε και τον προσανατολισμό της, μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε γιατί, ο πρώτος τουλάχιστον θάλαμος, χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο για τόσο μεγάλες χρονικές περιόδους, από την προϊστορία ως τους ιστορικούς χρόνους.
«Το σπήλαιο των Λιμνών», όπως λέγεται πλέον, εντυπωσιάζει ακόμη και με το όνομά του τον αναγνώστη.
Για τον θεατή η εντύπωση είναι ισχυρότερη και αξέχαστη. Λίμνες στο εσωτερικό ενός σπηλαίου δεν είναι κάτι συνηθισμένο, ούτε παγκόσμια ούτε για τον Ελλαδικό χώρο, όπου αποτελεί μοναδικό γεωλογικό φαινόμενο. Εδώ τα νερά πλημμυρίζουν, καμιά φορά, το χειμώνα και μένουν στάσιμα τις άλλες εποχές, στις 13 κλιμακωτές λίμνες. Σχετικά πρόσφατες πλημμύρες αναφέρονται, στις διηγήσεις των χωρικών, για το 1922 και το 1940, ύστερα από καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις.
Το σπήλαιο, σύμφωνα με τους γεωλόγους, έχει διανοιχτεί, εν μέρει, μέσα στους Κρητιδικούς ασβεστόλιθους της γεωτεκτονικής ενότητας της Τρίπολης και, εν μέρει, μέσα στους ανωκρητιδικούς, λεπτοπλακώδεις ασβεστόλιθους της ενότητας της Πίνδου. Η ανάπτυξή του έχει γίνει κατά μήκος ρήγματος, με ΒΔ διεύθυνση και η γενική μορφολογία του είναι ανάλογη, έχει δηλαδή αναλογικά πολύ μικρό πλάτος και μεγάλο ύψος οροφής.
Από υδρολογική άποψη, το σπήλαιο μπορεί να χωριστεί σε τέσσερα τμήματα, αρχίζοντας από την φυσική είσοδο, που βρίσκεται 83 μ. χαμηλότερα από το ψηλότερο επίπεδο του σπηλαίου.
Το πρώτο τμήμα είναι ξηρό, έχει μήκος 80 μ. περίπου και το δάπεδο του είναι οριζόντιο, καλυμμένο από παχύ στρώμα ερυθράς γης. Το τμήμα αυτό, όπου έγιναν οι ανασκαφές, διακόπτεται από μικρό ρήγμα και δεν επικοινωνεί με το δεύτερο, εξ αιτίας υψομετρικής διαφοράς. Το δεύτερο τμήμα έχει μήκος 700 μ. περίπου, με κύριο χαρακτηριστικό τις διαδοχικές λίμνες, οι οποίες δημιουργήθηκαν στο δάπεδο λόγω των ιδιόμορφων ανθρακικών σχηματισμών, που εμποδίζουν τη συνεχή ροή του νερού. Το τμήμα αυτό, που μπορεί να χαρακτηριστεί μορφολογικά και υδρολογικά ενεργό, χαρακτηρίζεται από πλούσιο λιθωματικό διάκοσμο στην οροφή.
Το τρίτο και μεγαλύτερο τμήμα με μήκος που ξεπερνά το ένα χιλιόμετρο, έχει έντονες κατακρημνίσεις, παλαιότερες και πρόσφατες, οι οποίες, σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες, το απομόνωσαν υδρολογικά από το προηγούμενο τμήμα των λιμνών αλλά και από το επόμενο μικρό, τέταρτο τμήμα, μήκους 50 μ., όπου ξαναβρίσκουμε και πάλι τις λεκάνες με την υδατοσυλλογή (γκουρ). Το νερό στο σπήλαιο προέρχεται από έντονη σταγονορροή σε περίοδο μεγάλων βροχοπτώσεων, αλλά και κατά ένα μέρος από την καταβόθρα του Απανώκαμπου, η οποία βρίσκεται ψηλότερα και σε απόσταση 4 χιλιομέτρων. Ωστόσο, κατά τις προϊστορικές περιόδους, είναι πολύ πιθανόν τα νερά της καταβόθρας, που τροφοδοτούσαν το σπήλαιο, να άλλαζαν κατεύθυνση κατά εποχές, και έτσι εξηγούνται τα μεγάλα διαστήματα κατά τα οποία το σπήλαιο ήταν σχεδόν στεγνό.
Το συνολικό μήκος του σπηλαίου είναι περίπου 2 χλμ. και το σχήμα του οφιοειδές.
Ώρες Λειτουργίας Μέγα Σπηλαίου:
Καθημερινά από 09:30 μέχρι 16:30.
Αργίες και θερινούς μήνες παράταση ωραρίου
Πηγή:Διαδίκτυο.
Μπορείτε να απολαύσετε αυτήν την μοναδική ομορφιά μαζί μας, σε μια μοναδική περιήγηση με καλεσμένους και πλούσια δώρα! απόψε το απόγευμα στις 18:00 εδώ: